Afgelopen week introduceerde de Finse minister het idee van de 24uren week. Het idee is niet nieuw, bij de start van vorig jaar introduceerde de vrouwenbeweging Femma de 30-urenweek. Voorstanders vinden het een uitstekende maatregel om tegemoet te komen aan de vraag naar langer werken en zware beroepen. Tegenstanders vinden de maatregel financieel onhaalbaar zeker als de productiviteitsstijging en rendement uitblijven. Zowel voor- als tegenstanders hebben echter zelfde uitgangspunt, namelijk dat arbeidstijd de enige belangrijkste eenheid is voor rechtenopbouw en productiviteit maar blijft dit wel zo. Bestaat er tegen 2050 nog zoiets als arbeidstijd?
Vanuit langetermijn perspectief is de vraag naar minder arbeidsuren en korte werkweek niet verrassend. Technologie heeft doorheen de jaren steeds een vooraanstaande rol gespeeld in het verminderen van arbeidstijd. Telkens werden hierbij elementen van het arbeidsbestel zoals de arbeidstijd en de rechten en plichten die erop gebaseerd zijn heronderhandeld. Arbeidstijd als het aantal uren dat iemand productief is, is echter een wetmatige eenheid uit een industrieel tijdperk. De achterliggende logica hierbij was dat een individuele werknemer via een arbeidscontract een deel van zijn of haar tijd ter beschikking stelt waardoor er rechten worden opgebouwd.
Voltijdse tewerkstelling garanderen?
De impact van digitalisering en robotisering is alomtegenwoordig. Nieuwe technologieën, zoals Virtual Reality, blockchain, artificiële intelligentie en Internet of Things en robotica doen hun intrede aan een ongeziene snelheid waarbij hun impact op onze arbeidsmarkt onvoldoende of nog niet gekend is en zal zijn. Predicties variëren van doemscenario’s die spreken over het verdwijnen van de helft van alle jobs tot meer optimistische voorspellingen die vooral de inhoud van onze jobs zien wijzigen en die het ontstaan van nieuwe jobs aankondigen – jobs die we nu nog niet kennen. De vraag is of het überhaupt nog mogelijk is om een voltijdse baan te voorzien voor iedere burger. Wat als technologie in een verre toekomst heel veel jobs kan uitvoeren? Moeten we dan inzetten op het streven naar behoud van jobs voor iedereen ondanks technologie jobs kan vervangen? Kan de productiviteit van technologie al worden gemeten?
Is arbeidstijd alleen nog relevant?
Arbeidstijd is als eenheid uniform over veel sectoren maar andere mogelijkheden zien we al bijvoorbeeld bij werknemers op de platformeconomie. Hoewel op Europees niveau op dit ogenblik volgens Cedefop nog maar 11% van de werknemers een inkomen verwerft op de platformeconomie, illustreert ze al een andere eenheid van rechtenopbouw. Een van die mogelijkheden is ‘tasks’ als eenheid. Een Uber Chauffeur voert een taak uit door het brengen van een persoon van plaats 1 naar plaats 2. Eenzelfde eenheid vinden we terug bij het stijgend aantal freelancers in onze economie. Hierbij zou eerder ‘project’ als basis kunnen worden genomen. Enkele signalen van de nood aan een andere of bijkomende eenheid zijn al duidelijk, Een dergelijk onzekerheid en snelheid van verandering noopt tot herdenken van de eenheid waarop afspraken worden gemaakt.
